Urząd Gminy Węgierska Górka

Projekt „Powinniśmy wracać po swoich. Edycja 2013” jest pierwszą z trzech części zaplanowanych na lata 2013-2015 programu badawczego i dokumentacyjnego poświęconego osobom związanym z działalnością Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich VII Okręgu Śląskiego Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kpt. Henryka Flame „Bartka”. Składa się na niego zbieranie i utrwalanie relacji, fotografii, poszukiwanie z pomocą młodzieży miejsc pochówku poległych w walce i pomordowanych partyzantów i osób wspierających, identyfikacja rzeczywistych składów poszczególnych grup partyzanckich, opracowanie wykazu osób, które wspomagały działalność zgrupowania oraz osób wspomagających rodziny aresztowanych czy też zabitych partyzantów, udostępniania bieżących wyników prac na dedykowanej stronie internetowej.

Projekt swym zasięgiem obejmuje teren całego kraju, a w szczególności obecne województwo śląskie.

Podsumowaniem całości prac (2013-2015) będzie książka zawierająca historię działań Zgrupowania „Bartka”, biogramy wszystkich dowódców grup i wybranych żołnierzy, kalendarium działań, wykaz żołnierzy, osób współpracujących, wykaz osób skazanych, przykłady represji ze strony władz wobec środowiska b. żołnierzy NSZ w latach 1945-1989,uzbrojenia, umundurowania i wyposażenia, map ze szlakami partyzanckimi, spisu miejsc upamiętnienia, zestawienie usytuowania mogił partyzanckich. Dodatkowo powstanie archiwum fotografii, zbiór relacji świadków historii, identyfikacja, oznakowania i opisanie miejsc pochówku żołnierzy NSZ poległych w akcji i pomordowanych.

Nasze zaangażowanie wynika z faktu, że Zgrupowanie oddziałów partyzanckich Narodowych Sił Zbrojnych VII Okręgu Śląskiego pod dowództwem „Bartka” nie doczekało się do chwili obecnej opracowania identyfikującego rzeczywisty skład poszczególnych grup wchodzących w jego skład, weryfikacji zdarzeń  zestawionych w dokumentach archiwalnych UBP i KBW, połączenia działalności części osób w AK, NOW z ich aktywnością następnie w NSZ, politycznego tła, głównie w ramach lokalnych struktur PSL.

 Zbiory fotografii są niewielkie, pochodzące głównie z zasobów UBP. Niewielka  ilość relacji członków zbrojnego podziemia antykomunistycznego skazuje nas na rekonstrukcję wydarzeń i danych osób w oparciu o zasoby UBP, KBW i MO zgromadzone obecnie w archiwach IPN. Towarzyszymy dzisiaj  ostatniemu okresowi życia uczestników Zgrupowania „Bartka”. Istnieje możliwość zabrania ich relacji.

 Analiza powiązań rodzinnych pozwoli na dotarcie do młodszego pokolenia rodzin poległych, pomordowanych, zaginionych i zmarłych by zebrać od nich informacje przekazywane przez członków NSZ w ramach rodzinnego przekazu, często doświadczanych wspólnie represji, nazwisk przyjaciół, kolegów. Tu dotrzeć można też do fotografii i uzyskać pomoc przy identyfikacji osób zaangażowanych w działalność Zgrupowania.

 Kolejnym zagadnieniem jest identyfikacja miejsc pochówku żołnierzy NSZ poległych w starciach z UBP i KBW. Często anonimowi dla funkcjonariuszy chowani byli również poza cmentarzami, bez odnotowania tego miejsca. Znając przebieg zdarzeń można jeszcze dzisiaj z pomocą lokalnych społeczności zidentyfikować te miejsca, oznakować i otoczyć opieką.

 Szacunek dla poświęcenia ludzi, którzy nie walcząc z bronią w ręku wspomagali działalność Zgrupowania płacąc często najwyższą cenę, wymaga od nas co najmniej odnotowania tej pomocy, podjęcie próby ustalenia jej rodzaju, częstotliwości, czy wreszcie poprawnego zapisania imienia, nazwiska i nazwy miejscowości, w której mieszkali i tej, gdzie działali.

Są wreszcie ludzie, którzy pomagali poszkodowanym w akcjach UBP i KBW rodzinom członków NSZ, niezależnie od swego zaangażowania w działalność NSZ lub braku takowego. Czas im podziękować, by oni, ich potomkowie i Polacy otrzymali potwierdzenie postaw, które chcemy czcić, pielęgnować i popularyzować jako konieczne dla istnienia niepodległej Rzeczpospolitej Polskiej.